پرسش: نگاهی به ریال بازگشت

سلام امیدوارم مفید باشد
روند کاهش ارزش پول ایران، به دلیل بالا بودن تورم، از اواخر دهه ۱۳۷۰ شدت گرفت. تا سال ۱۳۸۲ درشت‌ترین اسکناس ایران، بدون در نظر گرفتن چک پول‌ها، هزار تومانی بود. اما این اسکناس در مرداد ۱۳۸۹ با معرفی سکه‌های ۵۰۰ تومانی، عملاً به کم‌ارزش‌ترین اسکناس اقتصاد ایران تبدیل شد.

نگاهی به روند قدرت خرید یک اسکناس هزار تومانی در چهار دهه اخیر، افت ارزش پول ملی ایران را در این مدت به روشنی نشان می‌دهد. برای محاسبه، از روش تعدیل کردن ارزش پول با «شاخص قیمت مصرف‌کننده» استفاده شده است. این شاخص درصد تغییر قیمت مجموعه‌ای از کالاها و خدمات مصرفی معمول در جامعه است که هر ماه در بانک مرکزی (و مرکز آمار ایران) محاسبه می‌شود.

این محاسبه نشان می‌دهد که یک اسکناس هزار تومانی در سال ۱۳۵۶، به اندازه یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان، قدرت خرید داشته است. یعنی در ۱۳۵۷ با یک اسکناس هزار تومانی می‌شد به اندازه یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان امروز در بازار خرید کرد.

البته این رقم براساس برآوردهای رسمی و متوسط قیمت‌ها است و امکان دارد که با تجربه شما متفاوت باشد. حذف چهار صفر از پول ملی ایران، محاسبات را ساده‌تر می‌کند. و آن طور که رئیس کل بانک مرکزی ایران گفته، پاسخی به «عرف» است که حتی در اوایل دهه ۱۳۸۰، در محاوره، به یک هزار تومان «یک تومان» گفته می‌شد. از طرفی آن طور که بانک مرکزی می‌گوید، تعویض اسکناس‌ها و سکه‌ها هزینه سنگینی هم برای دولت ندارد.

حذف چهارصفر
تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که حذف صفر از پول، اگر در شرایط بحران اقتصادی و تورم بالا انجام شود، دوباره صفرها به پول جدید هم اضافه می‌شوند و باید دولت دوباره صفرها را حذف کند. برای مثال در مورد ایران و طبق محاسبات بالا، ارزش یک هزار تومان در سال ۱۳۸۰، معادل ۱۹ هزار تومان امروز است. یعنی در دو دهه از نظر ارزشی یک صفر به پول ملی اضافه شده است.
باتشکر