پرسش: نگاهی گذرا به واحد پول ایران عزیز از... بازگشت

باعرض سلام خدمت علاقه مندان عزیز

نگاهی گذرا به واحد پول ایران عزیز در طی سالیان گذشته، پول‌های مختلفی به وجود آمده و برخی پول‌ها نیز منسوخ‌شده و از بین رفته‌اند. اما چیزی که قابل توجه است؛ سابقه طولانی واحد پول ایران و ارز در زندگی انسان است. به‌طوری‌که امروزه جزء اصلی زندگی، به شمار می‌رود. در تاریخ ایران نیز انواع مختلفی از پول‌ها و سکه‌ها وجود داشته که نام آن ها در تاریخ آمده است. از گذشته، پول نقش مهمی در زندگی انسان داشته و در هر زمان از زندگی بشر نوعی پول وجود داشته که از آن برای معاملات استفاده می‌کردند.
وبسیاری از کشورها از واحد پول ایران عزیز بعد از گذر زمان
هنوز استفاده میکنن که افتخار ایران عزیزاست
۱۰ واحد پول ایران از ابتدا
در این مقاله، می‌خواهیم نگاهی کوتاه بر تاریخچه پول در ایران داشته و انواع پول‌ ایرانی را نام ببریم.
۱- دریک
ازجمله نخستین پول‌های تاریخی در ایران که توسط حکومت‌ها ایجادشده دریک است. تاریخچه دریک به حکومت هخامنشیان بازمی‌گردد و در آن زمان بسیار مورداستفاده قرار می‌گرفته است. دریک به سکه‌های طلا در زمان هخامنشیان گفته می‌شد که روی آن نقش یک کماندار حکاکی شده بود.
۲- پشیز
شاید این نام را زیاد شنیده باشید اما معنای آن را نمی‌دانستید. در زبان عامیانه پشیز را چیز بی‌ارزش می‌پندارند درحالی‌که در زمان‌های گذشته نوعی پول در ایران بوده است. در حکومت ساسانیان سکه‌هایی مسی و برنزی ضرب می‌شد که به آن پشیز می‌گفتند و به‌عنوان پول از آن استفاده می‌کردند که ارزش آن تقریباً برابر پاپسی و یا فلوس بوده است. البته نام‌های دیگری مانند فلس، قاز، پاپسی و یا پول سیاه نیز برای پشیز به کار می‌رفته که در زمان خود رایج بوده است.
۳- چاو
زمانی که مغول ها به ایران حمله کردند، حکومت کشور را در دست گرفتند و پول رسمی تغییر کرد. این واحد پولی چاو بود. چاو اولین اسکناس کاغذی در ایران بود که در حکومت مغول‌ها تولید شد.
۴- دینار
واحد پول ایران بر مبنای «دینار» بناشده است. دینار، واحد قدیمی پول روم و بعد امپراتوری روم شرقی بود و «دیناریوس» خوانده می‌شد. یک دیناریوس روم شرقی برابر با یک سکه نقره بود که وزنش در مواقع مختلف فرق می‌کرد. این واحد پول بعد از فتح اراضی روم شرقی به دست مسلمانان، از طرف آن‌ها به‌عنوان نام واحد پول انتخاب شد و به دیناری که امروزه هم در کشورهای عربی از آن استفاده می‌شود تبدیل شد. به همین ترتیب، سلطنت‌ها و حکومت‌های ایرانی هم از دینار استفاده می‌کردند؛ اما به‌تدریج، درنتیجه تورم و بی‌ارزش شدن پول، احتیاج به واحدهای پولی بزرگ‌تر پیش آمد. این واحدها همه بر مبنای دینار بناشده بودند.
این مطلب را حتما بخوانید:  تعریف سیستم های پولی چیست؟
۵- محمودی
اولین واحد پول ایرانی، سکه صد دینار (صنار) بود که توسط سلطان محمود غزنوی ضرب شد و به اسم خودش، «محمودی» نامیده می‌شد.
۶- شاهی
در همان زمان، شاهان سامانی ماورالنهر، سکه‌های نقره پنجاه دیناری ضرب کردند که «شاهی» نامیده می‌شد. در حقیقت، یک شاهی، نصف یک محمودی یا به‌عبارت‌دیگر، یک محمودی، دو شاهی بود. بعدازآن تا زمان‌های طولانی، سکه‌های نقره مورداستفاده، همین شاهی و محمودی بودند.
۷- قران
واحدهای دیگری مثل «قران» (هزار دینار) و تومان (۱۰۰۰۰) دینار، فقط واحد محاسبه بودند و عملاً هیچ سکه‌ای به نام قران یا تومان ضرب نمی‌شد (کلمه تومان از لفظ مغولی تومان به معنی ده هزار نشات می‌گیرد. نمونه‌اش رو در منصب «تومان باشی» می‌شد دید: فرمانده ده هزار نفر). در دوره صفوی، شاه‌عباس شروع به ضرب یک سکه به ارزش ۲۰۰ دینار یا دو محمودی کرد.
۸- عباسی
این سکه به «عباسی» معروف شد و بسیار مورداستفاده قرار می‌گرفت. در همین زمان، با باز شدن پای پرتغالی‌ها در ایران، سکه‌های پرتغالی در ایران رایج شد. این سکه‌ها «رئال» نام داشتند (که هنوز هم واحد پول بعضی از مستعمرات سابق پرتغال، مثل برزیل است). این واحد پول، بر مبنای وزنش، مطابق ۱۱۷۵ دینار گرفته شد و در ایران به این اندازه خریده می‌شد.
۹- نادری
سکه رئال پرتغال در ایران به‌عنوان ریال رواج پیدا کرد و کم‌کم دولت ایران هم خودش دست به ضرب سکه‌های ریال زد که برای مبالغ بالا بکار می‌رفت. در اواخر قرن هجدهم میلادی، نادرشاه افشار هم یک نوع سکه به ارزش ۵۰۰ دینار ضرب کرد که به اسم خودش «نادری» خوانده می‌شد. اما خیلی زود مردم بجای نادری، شروع کردند به استفاده از لفظ «ده شاهی» (شاهی= پنجاه دینار: ۵۰۰ دینار= ده شاهی).
واحدهای پولی دوره قاجار
در طول سلطنت قاجار، سکه‌های مورداستفاده در ایران، شاهی، صنار، عباسی و ده شاهی بودند و در اواخر دوره قاجار، سکه‌های هزار دیناری و دو هزار دیناری هم ضرب شدند (یک‌قرانی و «دوزاری»)؛ اما در ابتدای سلطنت پهلوی که قرار شد واحد پول ایران یکدست بشود. سکه‌های ریال بجای ۱۱۷۵ دینار به مبلغ ۱۰۰۰ دینار (مطابق قران) کاهش داده شدند و واحد پول شد «ریال». همین ریال (یا به لفظ مردم، «قران») است که امروزه هم واحد پول رسمی ایران به شمار می‌رود. در همان دوران پهلوی هم بعد از تورم‌های اقتصادی مختلف و رواج پول کاغذی، اسکناس‌های پنج‌ریالی و ده‌ریالی (یک‌تومانی) چاپ شدند که هنوز هم در دست مردم برای کلکسیون‌های مختلف پول هست. بقیه تاریخچه و چاپ اسکناس‌های بزرگ‌تر و غیرمعمول شدن سکه‌های صناری و ده شاهی، در یاد و خاطره بیشتر آدم‌های امروزه است.
۱۰- تومان
عنوان واژه‌ای که امروز کاربردی بیشتر از ریال، واحد پول رسمی دارد، از واژه ترکی به معنای ده هزار وارد زبان فارسی شده است. تومان تا پیش از ۱۳۱۰ واحد پولی معادل با ۱۰۰۰۰ دینار بوده است. پیش از آن،‌حدفاصل سال‌های ۱۷۹۸ تا ۱۸۲۵ میلادی تومان واحدی معادل ۸ ریال بوده‌ است که هر ریال خود معادل ۱۲۵۰ دینار می‌بوده. در این دوران یک قران واحدی برابر ۱۰۰۰ دینار یا یک‌دهم تومان بود؛ اما پس از سال‌ ۱۹۳۲ میلادی، ۱۳۱۰ هجری شمسی هر تومان با ۱۰ ریال معادل شد و ازآن‌پس تومان، عملاً واحد پول غیررسمی در زندگی روزمره ایرانیان شد.
امیدوارم مفید بود باشد